Lyssna

Sámit Ruoŧa girkus

Juohke searvegoddi Ruoŧa girkus almmuha iežas searvegoddebagadusas got sii barget omd. sámegillii. Máŋga jagi lea juo leamaš jođus dehálaš bargu ovddidit girku barggu sámegielaid ektui ja sámiid fátmmastit girku oskkus ja eallimis.

Ruoŧa Girku ordne  juohke jagi sámi rihpaskuvlla ovttasbargguin Ruoŧa girku Sámiráđiin, Härnösanda ja Lulea bismágottiid Sámi refereansajoavkkuin ja Sáminuorain. 

Rihpaskuvla sámiide

Sámi ráđis lea maid iežá dehálaš doaimmat nugo fuolahit ahte eanet diehtu sámiid ja Sámi birra almmuhuvvo ja bargat vai sámiin leat ovddasteaddjit girku mearridanorgánain riikka dásis, bismá- ja searvegottiin.

Bargojoavkkut bismágottiin

Julevu, Härnösanda ja Stockholma bismágottiin leat bargojoavkkut girku sámi doaimmaide. Maiddái Västeråsa bismágottiin lea sámi girkoeallin áigeguovdil. Bismá- ja searvegottit sáhttet addit eanet dieđuid sámi bargguid birra.

Girku bargu sámiid gaskkas ja sámegillii fuolahuvvo sierra organisašuvnnas. Ruoŧa girku Sámi ráđđi vuođđuduvvui 1996 ja lea njuolga Girkostivrra vuollásaš. Ráđi oaiveulbmil lea doarjut sámi identitehta, kultuvrra ja oassálastima girkus ja servodagas. Ráđđi doaibmá nášuvnnalaš dásis.

Jorgaleamit dehálaš oassi barggus

Sámegiella, visot suopmanat, lea identitehta ja kultuvrra guoddi. Danin lea biibaljorgaleapmi sámegielaide dehálaš oassi Sámi ráđi doaimmas, maiddái sálmmaid ja girkolaš girjjiid jorgaleapmi jnv. Dál lea Ruoŧa-Norgga ovttasbargu jođus jorgalit biibalteavsttaid oarjánsámegillii, teavsttat mat dávjá geavahuvvojit iešguđet girkomeanuin. Davvisámegielsálbmagirjji jorgaleapmi ja sálmmaid čohkken lea maid jođus.

Doallat sámegielat girkomeanuid

Ruoŧa girkus sámit dollet girkomeanuid iežaset sámegillii ja čalmmustahttet vásáhusaid unnitloguálbmotjoavkun ja álgoálbmogin. Ovdamearkka dihte girkomeanuin, doaibmaplánemiin ja mearrádusain buktet sámit ovdan dan mii lea dehálaš sámi kultuvrras ja eallinipmárdusas, ja nu oassálastet cegget girku mii duvdá vuoigatvuohta ja lea vuoiggalaš. 

Sámiid ja Ruoŧa girku gaskavuođas lea guhkes historjá – geaidnu risttalaš jáhkkui servodatlaš ja girkolaš duolbmama bakte otná girkui mii háliida bargguidis bakte oassálastit vai sámit ožžot saji ja sámekultuvra ja sámegielat oidnojit ja geavahuvvojit.

Sámiin leat earenoamáš ja mávssolaš vásáhusat mat leat dehálaččat juogadit girku barggus ja teologiijas, maiddái servodagas muđui. Sámegielat gullet girku gielaide, muhto geavaheapmi girkomeanuin ja eará doaimmain ferte ovddiduvvot.

Loga eanet sámiid birra

Dáin siidduin sáhtát lohkat eanet sámiid ja Sámi (Sámeeatnama) birra:
www.samer.se
www.sametinget.se
www.gaaltije.se

Diehtu sámiid birra

  • Sámit, oktiibuot birrasii 70 000 olbmo, lea álgoálbmot mat orrot njealji riikkas: Ruoššas, Suomas, Norggas ja Ruoŧas. (Dát lea dat virggálaš lohku. Duohta lohku dáidá leat olu eanet.)    
  • Ruoŧas lea virggálaš lohku 20 000 sámi, muhto dáidet leat olu eanet. Sullii logát oassi Ruoŧa sámiin barget boazodoaluin.
  • Sámiid ođđaáiggi organisašuvdnahistorjá álgá sullii 100 jagi dás ovdal. Jagi 1993 ásahuvvui Sámediggi mii lea álbmotválljen orgána ja stáhta eiseváldi. 
  • Olles Sámis, sámieatnamis, ávvuduvvo Sámeálbmotbeaivi guovvamánu 6 b. 
  • Ruoŧa girku Sámi ráđđi álggahii doaimmas 1997. Sámediggi ja Ruoŧa girku davimus bismágottit evttohit áirasiid geaid galgá válljet ja Girkostivra namuha daid.
  • Čakčat 2006 ovdanbuktojuvvui guorahallan Samiska frågor i Svenska kyrkan (Sámi áššit Ruoŧa girkus). Das evttohuvvo earet eará nannet organisašuvnna mii fuolaha girku sámedoaimmaid.