Ärkebiskop Antje Jackelén läser högt i Uppsala domkyrka omgiven av Svenska kyrkans och den samiska flaggan.
Foto: Magnus Aronson /Ikon

Ursäktstal på lulesamiska

Jesus gávnadij ulmutjij buohtalakkoj. Beras lulujma aj dav åvddågåvåv tjuovvot. 

Lukasevangeliuman giehttu nissuna birra gut lij njahkkot årrum lågenanavtse jage, ittjij buvte tjavelgav njuolggit, agev hähttuji gähttjat ietjas juolgijda ja gäjno målldåj. Ittjij goassak vuojne duoddarijt ja ilmev. Jesus javllá sunji. Gávnadittjat sujna buohtalakkoj de lisj dávk buolvvedam ja jårggålam ietjas muodov bajás. Duotta suv ja de nissun máhttá vuostasj bále lågenangávtse jagen ietjas tjavelgav njuolggit. 

Jesus gávnadij ulmutjij buohtalakkoj. Beras lulujma ah dav åvddågåvåv tjuovvot gå gávnadip nubbe nuppijn. Mijá njahko tjavelga de njuolggiduvvi, de noade luojteduvvi. 

Uddni tjuottjov oajvvebiskåhppån Svieriga girkkon dijá åvdån, sáme álmmuk, ja dåbdåstav mij EP LA gávnadam dijájn buohtalakkoj. Ietjastallam lip, mij ep la duosstum rasismav ja fábmoboastoanov. Mijá tjavelga li råggŋot mieddemis majt guoddep. Biedjam lip rievtugahtes nådijt dijá nali. Báktjim lip dijá ájttegijt vuoledimijn ja báktjasijn mij la buolva li árbbim. 

Guhkes ájgev ejma sidá jali máhte dádjadit dáv. Mij ejma vuojne. Mij ejma gulldala. Báktji diehtet Svieriga girkko l årrum oasálasj ja dåhkkidam duolmmusij. Girkko majt iehtsep la dahkam nåv edna gierddamusájt.  

Ságastallamat 2011 ságastallamij rájes de lip oahppam ienebuv mijá mieddema ja mijá åvdåsvásstádusá birra, sierraláhkáj åtsådimijn viehkken mij  gávnnu dokumenteridum Vielggisgirjen De historiska relationerna mellan Svenska kyrkan och samerna ja Nomadskoleboken ”När jag var åtta år lämnade jag mitt hem och har ännu inte kommit tillbaka”- Minnesbilder från samernas skoltid. 

Vihtanusáv majt lip gullam uddni duodas mijá girkko oasálasjvuodav verrudagájn sámijda. Háve, báktjasa, skábmo, iesjvuoledibme, moarre ja låsså mujto li sáddná. Gå lip bähttám sáme álmmugav de lip aj bähttám mijá Sjivnnjediddjev. Mij ep la årrum åskåldisá mijá åhpadisålmåjvuodan. Mij ep la årrum gullogisá ájlis Vuojŋŋanisá lahkaårromij sjivnnjadusán. 

Svieriga girkko badjelgehtjaj sáme vuojŋŋalasjvuodav. Ienni gå dåbddåt Jubmela sjibmogåvåv sáme oappájn ja vieljajn de gähttjajma sijáv ådåsisdahkat ieneplåhkokultuvra ietjas sjibmogåvvåj. Dij lihpit giehttum midjij nággojårggålime buorgoduváj ja dajna aj sáme giela, giehtabarggo ja dájda. Mij ejma vuojne dijá diehttelis gasskavuodav Sjivnnjediddjáj ja ednamijda. Mij ejma dádjada sáme vuojŋŋalasjvuohta vuojnnu árggabiejve dagojn. Mij ep la gávnadam dijájn buohtalakkoj. 

Dåbdåstip dáv uddni ja dán åvdås ándagisánov Svieriga girkko åvdås. 

Svieriga girkkon lij ájnas doajmma nomadskåvlåj ja ásadimij vuododimen ja bargon. Sáme máná nággiduvvin guodet fuolke jasskavuodav ja sosiálalasj gasskavuoda biejsteduvvin. Girkkotjáledimen målsuduvvin sáme namá dárogielagijs, giella-, identitäjtta ja kultuvrramassemijn båhtusin. 

Svieriga girkko dåbdås dáv uddni ja ándagis ádnop dán åvdås.  

Svieriga girkkon la årrum ájnas doajmma álkkedit ulmusjtjärddabiologajda. Mijá åvdåstiddje adnin ietjasa vieksesvuodav ja ietjasa fábmogisvuodav sebrudagán belustalátjit ulmusjtjerdalasj ja koloniálalasj vuojnojt, ulmusjárvo ja almasjvuoda árvvogisvuoda garra vuoledimij båhtusin. 

Svieriga girkko dåbdås dáv uddni ja ándagis ádnop dán åvdås. 

Mijá åvdåstiddje miededin sáme bátsidusá tjoahkkeduvvin ulmusjtjärddabiologalasj årij ja muhtem mudduj garra dagoj. Bátsidusá biejaduvvin dávvervuorkajda ja ietjá ásadusájda ja vilá vuorkkiduvvi, joarkke ulmusjárvo nuppus biedjamijn båhtusin.  

Svieriga girkko dåbdås dáv uddni ja ándagis ádnop dán åvdås. 

Koloniserim masi Svieriga girkko lij oasálasj båhtusav vattij ednamij massemij ja sieldes ávkkimij. Fábmostuovesvuohtavadne mij sjattaj bájnasj uddnik sámij máhttelisvuodajt suoddjit ietjasa árbbedábálasj ednamijt ja äládusájt. Svieriga girkko miededimijn ieneplåhkosebrudak sieradij sámijt sámijs. Sáme álmmuga sieradibme umasse kategoridjajda bájnij lahkaásadimev ja ”lapp ska vara lapp”-politijkav, udnik bávtjas vuosteldimij sámij gaskan båhtusin.  

Svieriga girkko dåbdås dáv uddni ja ándagis ádnop dán åvdås. 


Majt lip dahkam ep máhte dahkat dagádahtek. Dåbddåp sáŋardimev mijá oasálasjvuohtas Svieriga koloniálalasj histåvrån. Dåbddåp sáŋardimev mijá máhttudagá vánesvuohta ja vuosstemiella buorrenválldet sáddnáv ja gávnadit buohtalakkoj. Miedde oassebiellen sihtap dåbdåstit mijá morálalasj åvdåsvásstádusáv ja iehtjama välggogissan dahkat barggat rievtesvuohtaj ja rievtesferdukvuohtaj. Sämmi ájggomusán sihtap buorrenválldet diedojt ma bargaduvvi boahtteájge åtsådimij ja stáhta sádnesvuohtakommisjåvnåjn.  
Svieriga girkko Sáme ráde álggagijn, aktij rádij Sámedikke belludagáj ja sáme organisasjåvnåj ja märrádusá milta girkkostivrajn ja gájkka lågenangålmmå stifftastivrajn åvddåjbuvtáv  dáv ándagisádnomav Svieriga girkko åvdås.

Sämmibále vaddep didjij gáktsa välggogisvuoda boahtte låge jahkáj. Sihtap mijá girkko, gånnå dijás moatte li sebrulattja, oassálasstá dahkat ienep rievtesferduk årnigav gånnå sáme oadtju ålles riektáv iemeálmmugin. 

Gå mij uddni ándagis ádnop dijás de mij ep mierreda gåktu dij vuosstájválldebihtit dáv ándagisádnomav. Ij la mijá duogen rávkkat vásstádusáv goassa vásstádus vatteduvvá ja majt vásstedihpit. 

Dav båttåv råhkålip Jubmelij ja didjij vaj ienebut bessap gávnadit buohtalakkoj. Vaj ep gärddáda åvdep verrudagájt ja mieddemijt. Gájka bájnnup Jesusis gut buolvvedij njuolggitjit njahkogijt. Gudi mijás guoddi illastuvvij nådijt ja gudi guoddi nådijt mieddemijs dagádum girkko åvdås. Gudi mijás guoddi illastiddjij nådijt mieddemijs ja gudi mijás guoddi illastuvvij nådijt gierddamis. Vaj dåbddåp Kristusav nubbe nuppen. Vaj mij aktan vuojnnep duoddárijt ja ilmev. 

Uddni buolvvedip dijá åvdån, dåbdåstittjat Svieriga girkko verrudagájt ja darbbo l álgadit ietjájdahttemav  suojmma såbadimen. 

(Girkkotjåhkalvis biskåhpåj ja vil ålobu tjuodtjani/buolvvedi) 

Ándagis adnop Svieriga girkko verrudagájs sáme álmmugij. Sjávoårrom.

(Ándagisádnomhåla vaddem ja välggogisvuodaj tjielggidus)

 

Läs ursäktstalet på svenska

Ärkebiskop Antje Jackelén läser högt i Uppsala domkyrka omgiven av Svenska kyrkans och den samiska flaggan.

"Vi ber om ursäkt"

I försoningsarbetet ber Svenska kyrkan det samiska folket om ursäkt. Läs ursäkten på svenska, nord-, syd-, lule- och umesamiska, samt engelska.