Närbild på fötterna till ett litet barn som blir buret och som har samiska skor.
Foto: Kristiina Ruuti /Ikon

Sebrulattjan sjatta

Girkko l aktisasjvuohta viessomav juogátjit ja buorrevuodav dagátjit. Svieriga girkko l rábas gájkajda. Dån la lieggasit buorisboahtem oassálastátjit aktisasj bargguj ja aktisasj fábmoádjagijda.

Manen mån galgav girkkuj säbrrat?

Girkkuj säbrrat la sebrulattjan sjaddat bájkkásasj tjoaggulvissaj. Manen almatja sihti Svieriga girkkuj säbrrat ja tjoaggulvisá bargguj oassálasstet?

Girkko – iejvvidimsadje ávon ja surgon

Máná riegádibme, lagosalmatja jábmem, doaddjum gieresvuohta, bargodisvuohta, håjesvuohta, nuorravuohtaájgge.

Almatja viessom ij la álu sjalla bálges. Juohkep aj oalle edna gatjálvisájt ja vájves vidjurijt viessomájge. Muhttijn ielvvep dav vuostak gå duosstap juohket mijá dåbdojt nubbe nuppijn.

Ihkeva buorre ája fábmuj la vuojnnet almasj ij la aktu ietjas mårråhij. Soames ietjá la vájaldam dan gäjnon, soames ietjá la dajna bierggim, soames sihtá duv guoran årrot. Girkko l iejvvidimsadje ja sadje gånnå máhttá juohket ietjastis ájgij milta viesodijn. Girkko árggabiejvij ja festa bále oadtjop iehtjama guodet juojddá stuorábuj ietjastimme. 

Buorisboahtem:

*Duv tjoaggulvis vahkkobargguj,

*ávvudit fuolkkebasijt (gástadusá, skallujlåhkåm, jugálvis, hávddádus),

*sáhkadit ietjat viessomvidjura birra buojkulvissan härrájn jali diakåvnåjn, sjávovälggogisvuoda vuolen. Dån aj viehkev oattjo almatjij gasskavuodaj girkko fuolkkerádevaddemin.

Girkko – rievddadiddje fábmo

Sidá gus ietjá almatjav viehkedit ja ávvudahttet? Sidá gus árggabiejvev jaskadabbon ja vuohkasabbon ållessjattugij jali mánnáj? Oassálaste girkko volonterrabargguj ja doarjo girkko sosiálalasj bargov ja niedabargov Svierigin ja väráldin. Girkko ájnnasamos bargojda gullu almatjijt viehkedit gudi li niedan ja bivddit aktu almatjijt aktisasjvuohtaj. Girkko sebrulattjan máhtá ietjat lagámusájt viehkedit lahkusin ja mälggadin.

Válde aktavuodav tjoaggulvisájn. Moatten tjoaggulvisán la aj dárbbo sámegielak volonteraj.

Gåktus dån sjatta sebrulattjan girkkon?

Sjaddá sebrulattjan girkkon gástadusá baktu.  Máhttá gástaduvvat akta makkár álldarin. Jus juo la gástadum sebrulattjan ietjá ristagis girkkon, buojkulvissan ietjá rijkan, máhtá aktavuodav válldet lagámus tjoaggulvisájn sebrulattjan sjattatjit gå dävdá blankehtav sisibessamij. Máná 18 jage vuollelin máhtti girkkuj säbrrat sujttoaddnij guorrasime maŋŋela.

Jus la sebrulattjan ietjá rijka girkkon de i nåvtik sebrulattjan Svieriga girkkon sjatta gå Svierigij jåhttå. Buorre l mujttet gå ájádallá buojkulvissan hávddádusájt. Jus sidá girkko hávddádusáv allasit jali ietjat lagámusájda la ájnas gähttjat vaj lihpit sebrulattja Svieriga girkkon. Jus i diede jus la sebrulasj de máhtá aktavuodav válldet lagámus tjoaggulvisájn.

Majt máksá girkko sebrulattjan sjaddat?

Sebrulattja 18 jage badjelin máksi girkkomávsov, ja dan stuorrudahka l sisibåhtusij duogen ja makkir tjoaggulvissaj gullu. Gasskamärrásasj girkkomákso 2019 la 1,03 prosenta sisiboadojs ma li väro vuolen. Girkkomákso akti jahkáj máksas sämmi bále gå sisiboahtemvärov máksá.

Ienemus oasse máksusijs ma båhti girkkomávso baktu manná bájkkásasj tjoaggulvisáj bäjvvásasj bargguj, degu mánáj ja nuoraj bargguj, diakåvnnåbargguj, musijkkabargguj, skihpadåhpegirkko bargguj ja fuolkkerádevaddemij. Sebrulasjmávso aj manni girkkoviesoj divudibmáj ja kultuvrrahistårjjålasj árvoj suoddjimij boahtte buolvajda.

Manen mån galgav girkkuj säbrrat?

Svieriga girkkon li 5,9 miljåvnå sebrulattja. Manen nåv ålos sihti girkkuj säbrrat ja oassálasstet girkko dåjmajn? Vuollelin tjuovvu muhtem vásstádusá sebrulattjajs moattet álldaris.

”Gå muv áhkásj jámij de bivddidalliv girkko surggojuhkusij. Danna lidjin ållo ietjá árbbenålmmå sämmi vidjurin. Oalle buorre lij aktan ságastit. Fámojt vattij.”

”Mån oattjov viehkev ja doarjjagav girkkos gå/jus dárbahav.”

”Mån lav moaddi ekonomak vájvijda boahttum muv vuollegis pensjåvnå diehti. Diakåvnnå tjoaggulvisán muv viehkedij doarjjagav åhtsåt ja lav agev de bierggim.”

”Gå muv ålmåj jámij de ielvviv sån ij la Svieriga girkko sebrulasj. Iesj sjaddiv sebrulattjan dalá hávddádusá maŋŋela, dan diehti gå dan bále gå iesj jámáv de sidáv hávddáduvvat girkkon ja muv máná nåv binnáv gå máhttelis hähttuji mákset.”

”Gå mujna lij äjgátloahpe de lij hávsske gå tjoaggulvis hásaj iehtjama iejvvidimsajev midjij ållessjattugijda ja mánájda. Tjielgga ájnas lij vuolgget hejmas muhttijn iehtjádijt iejvvitjit.”

”Muv mielas la girkko sosiálalasj barggo oalle ájnas. Sidáv dav doarjjot.”

”Muv mielas dåbddu Svieriga girkko rijkajgasskasasj niedaviehkke åskåldis. Mån sidáv sidjij vaddet.”

”Mån gávnniv iehtjam sajev girkko kåvrån. Mån ähtsáv aktan lávllot!”

”Sieldes ållo báhtura jåhttåjin mijá bájkkáj åvdep dálve. Mån dåbddiv mån sihtiv sidjij juojddá dahkat. Gå tjoaggulvis åtsåj volonterajt giellakafeadoajmmaj de mierrediv iehtjam diededit. Dåbddåm lav dåjmav oalle buorren.”

”Daj jagij sinna gå lij ienemus duojkke de ilá vájbbadiv iehtjam ja garrasit hådjåniv. Ájgev gålliv ruoptus boahtet, valla härrá muv tjoaggulvisán nagáj muv bielen tjuodtjot ålles ájge. Guossidiv ja sujna sáhkadiv duolloj dálloj. Munji dåbdduj buorren gå rågåj muv åvdås.”

”Bargon la muv ájgge dievas duojkes ja råhtudimes. Girkko meditasjåvnnåiejvvidimijn oattjov gájkka luojttet ja val vuojŋadit Agev buorebut oadáv vuojŋadime maŋŋela.”

”Iehtjam diedediv girkko skallujlåhkåmsijdajda. Danna oahppiv oalle ednagav iehtjam birra ja mij jáhkko l viesodijn. Mån iv la goassak åvdebut råhkåm, valla de dal álu rågåv. Ráfev vaddá.”

”Mån sidáv girkko nuorajbargov doarjjot. Ilá binná jaskugis iejvvidimsaje nuorajda mijá sebrudagán li. Girkkon nuora máhtti oahppat ådå iellemárvustallamijt, ja vaj ij álu dárbaha iesj bierggit.”

Girkko sebrulattjan dagá gájkka dajt ja ållu ednagav máhttelissan!

Buorisboahtem Svieriga girkko sebrulattjan.

Vásse jahke siffarin

Sidá gus dån sebrulattjan sjaddat?

Dievde sisiboahtemblankehtav ja rája blankehtav tjoaggulvissaj gånnå åro. Dån máhtá aj ietjat milta hábmádit dábálasj brevan. Tjoaggulvis de dujna aktavuodav válldá.

Máhttelis la aj iesj manádit tjoaggulvisá ekspedisjåvnån persåvnålattjat åtsåtjit sebrulasjvuodav Svieriga girkkon. Sidá de härrájn ságastit.

Álmmuktjáledum Svieriga ålggolin

Jus dån illa álmmuktjáledum Svierigin de máhtá tjálalattjat åhtsåt sebralasjvuodav Girkkostivran/ Kyrkostyrelsen, 751 70 Uppsala. E-post: kyrkostyrelsen@svenskakyrkan.se